Na kolejny fabularny film nagrodzonego statuetką Oscara brytyjskiego reżysera (‘Zniewolony. 12 Years a Slave’) trzeba było czekać sześć lat. ‘Blitz’, podobnie jak poprzednie obrazy McQueena, zainspirowany jest faktami historycznymi. Po ‘Occupied City’, trwającym ponad cztery godziny, monumentalnym dokumencie o nazistowskiej okupacji Amsterdamu, McQueen znów wrócił do tematu II wojny światowej. Tym razem w Londynie.
Na początku września 1940 roku nazistowskie Luftwaffe podejmuje zmasowany atak powietrzny na stolicę Wielkiej Brytanii. Przez osiem miesięcy nieustannie bombarduje Londyn. Naloty odbywają się głównie nocą. Miasto, przede wszystkim jego wschodnie dzielnice, jest coraz bardziej zdewastowane. Mieszkańcy - coraz bardziej przestraszeni i bezradni. Władze miejskie zachęcają rodziców do wysyłania dzieci na wieś, by zapewnić im większe bezpieczeństwo. Ceną za nie jest bolesna rozłąka z najbliższymi. I tu zaczyna się akcja filmu.
9-letni George (Elliott Heffernan) jest owocem szczęśliwego, choć krótkiego związku Rity i Marcusa, imigranta z karaibskiej Grenady. Ojciec chłopca, w wyniku uprzedzeń rasowych, został deportowany. Matka (Saoirse Ronan) wychowuje dwurasowego George’aa samotnie. Ma wprawdzie wielkie wsparcie swojego ojca, ale nie sąsiadów – ‘zadała się z czarnym, musi teraz zadbać o tę czarną małpkę’. Bombardowania Londynu nasilają się. Za namową ojca (Paul Weller), Rita decyduje się na wysłanie dziecka na prowincję, do jednej z przypadkowych rodzin ofiarujących przystań małym londyńczykom.
Rozstanie rozdziera serce zarówno matce jak i synowi. W jednej z najbardziej wzruszających scen filmu George wykrzykuje na peronie: ‘Nienawidzę Cię’ i odmawia spojrzenia na zrozpaczoną matkę biegnącą za odjeżdżającym pociągiem. Jest oczywiste, że mały buntownik podejmie wkrótce wszelkie możliwe kroki, by wrócić do rodziny i do coraz bardziej zdewastowanej bombardowaniami wschodniej dzielnicy Londynu, Stepney Green. Podróż po objętym wojną kraju jest pełna niebezpieczeństw i wydarzeń przerastających możliwości dziecka. Ale nie dzielnego i zdeterminowanego Georga!
‘Blitz’ nie jest typowym dramatem wojennym. To obraz wojny widziany oczami 9-letniego dziecka. To obraz indywidualnych cierpień spowodowanych konfliktem wojennym, a także ilustracja ludzkiej odporności w obliczy tragicznych efektów wojny. Film jest także opowieścią o miłości matki do syna, jej odwadze i determinacji w ratowaniu życia dziecka. Najnowsza produkcja McQueena porusza również bliskie artyście tematy społeczno-polityczne występujące w czasach, o których opowiada film: rasizm panujący w Wielkiej Brytanii, nierówność klasowa, brak równouprawnienia kobiet, przestępczość – by wymienić tylko kilka.
‘Blitz’ nakręcony jest z wielkim rozmachem audio-wizualnym i udziałem ogromnego talentu aktorskiego. Ścieżkę dźwiękową skomponował jeden z najbardziej utalentowanych twórców muzyki filmowej Hans Zimmer (m.in. ‘Król lew’, ‘Diuna’, ‘Dunkierka’ i ‘Nie czas umierać’). Za realizację wizualnej strony odpowiedzialni byli nagrodzony Oscarem Adam Stockhausen (‘Grand Budapest Hotel’ i ‘Zniewolony. 12 Years a Slave’) oraz kostiumolożka Jacqueline Durran, dwukrotna laureatka Oscara za najlepsze kostiumy (‘Anna Karenina’ i ‘Małe kobietki’). Autorem zdjęć jest Yorick Le Saux (‘Nienasyceni’, ‘Małe kobietki’, ‘Tylko kochankowie przeżyją’).
Saoirse Ronan, wielokrotnie nominowana przez Amerykańską Akademię Filmową, irlandzka gwiazda, kolejny raz potwierdziła wyjątkowy talent jako Rita, pracująca w fabryce amunicji, matka George’a. Makabryczni złodzieje (Stephen Graham i Kathy Burke), postaci prosto z powieści Dickensa, rabujący ciała ofiar zbombardowanego słynnego klubu Café De Paris, wprowadzają dość swoistą, wręcz zaskakującą, atmosferę. Jednak Elliot Heffernan (George) okazał się największym odkryciem aktorskim tego roku i prawdziwą sensacją podczas światowej premiery filmu w Londynie. ‘Blitz’ należy całkowicie do niego.
Steve McQueen, jeden z najbardziej utalentowanych brytyjskich filmowców, odpowiedzialny jest za reżyserię i scenariusz filmu. Jego dotychczasowy dorobek filmowy zdobył wiele prestiżowych nagród (m.in. Złoty Glob, BAFTA), wyróżnień na międzynarodowych festiwalach filmowych (m.in. w Cannes i Wenecji) i uznanie wśród kinomanów na całym świecie. Jego poprzednia fabularna produkcja ‘Zniewolony. 12 Years a Slave’ została uhonorowana przez Amerykańską Akademią Filmową trzema Oscarami – dla najlepszego filmu, najlepszej aktorki drugiego planu i za najlepszy scenariusz adoptowany.
Polskim wielbicielom twórczości Steve McQueena warto przypomnieć, że artysta był producentem dokumentu ‘Trzy minuty zawieszone w czasie’. Film oparty jest na amatorskim nagraniu Davida Kurtza z jego odwiedzin w 1938 roku Nasielska, podwarszawskiego miasteczka, w którym się urodził. Wykorzystując krótki film archiwalny Kurtza, Bianca Stigter, reżyserka i autorka scenariusza ‘Trzech minut’ postanowiła odtworzyć i ocalić od zapomnienia żydowską społeczność Nasielska sprzed II wojny światowej.
Najnowszy film McQueena ‘Blitz’ ogląda się dość dobrze i z pewnością będzie się podobał wielu kinomanom. Należy jednak przyznać, że ‘Zniewolonemu. 12 Years a Slave’ nie dorównuje. Często przytłacza ilością bardziej lub mniej wiarygodnych wydarzeń, których doświadcza George w ciągu jednego dnia nieprawdopodobnej odysei. Ten jeden dzień sprawia wrażenie jakby trwał tak długo jak wielki nalot Luftwaffe na Londyn - całe osiem miesięcy. Jest też w filmie sporo sytuacji będących na granicy stereotypu, pozbawianych finezji i subtelności. Dodatkowo, niektóre postaci są dość powierzchownie nakreślone i niewiele wnoszą do niezliczonych i często powtarzających się opowieści zdecydowanie przeładowanego scenariusza filmu.
Ewa Cieplińska-Bertini
