Premiera na Broadwayu odbyła się 23 marca 2000 roku i przez ponad cztery lata zagrano tam prawie dwa tysiące przedstawień tego tytułu. Musical otrzymał 4 nagrody TONY® – najważniejsze amerykańskie nagrody teatralne – oraz nagrodę Drama Desk Award, a album z muzyką ze spektaklu – nagrodę GRAMMY®. Time Magazine zaliczył to przedstawienie dziesięciu najlepszych produkcji teatralnych roku 2000. W recenzji magazynu „Entertainment Weekly” znalazło się zdanie:„To bardzo poruszająca i przejmująca opowieść.”
Po broadwayowskiej premierze inscenizacje tego tytułu pokazywane były w krajach na całym świecie – m.in. w Australii, Czechach, Holandii, Kanadzie, Korei, Japonii, Peru, Szwajcarii, a także na Wegrzech i we Włoszech – ale jak dotąd musical „Aida” nie był jeszcze wystawiany w Polsce. Polska prapremiera w Teatrze Muzycznym ROMA planowana jest na 26 października 2019 roku. Otwarte przesłuchania do ról, na które zgłosiło się blisko pół tysiąca kandydatów, odbyły się na przełomie marca i kwietnia. Na ich podstawie wyłoniony został czterdziestoczteroosobowy zespół aktorów, wokalistów i tancerzy, który wystąpi w tym spektaklu.
ELTON JOHN Muzyka
Epokowa kariera tego światowej sławy wokalisty, kompozytora i wykonawcy trwa już czterdzieści lat. Elton John jest jednym z najlepiej sprzedających się solowych artystów wszech czasów. Ma na koncie 35 złotych i 25 platynowych płyt, na całym świecie sprzedano ponad 300 milionów jego albumów. Amerykańska National Academy of Recording Arts and Sciences wiele razy przyznawała mu nagrody GRAMMY®, w tym nagrodę GRAMMY® Legend Award. Na początku lat 90. ubiegłego wieku Elton John podjął współpracę z autorem tekstów Timem Rice’em nad ścieżką dźwiękową do filmu „Król Lew”, za którą otrzymał Nagrodę Akademii®. Dwie piosenki z tej animacji stały się wielokrotnie nagradzanymi bestsellerami: „Can You Feel the Love Tonight” i „Circle of Life”. Broadwayowskie inscenizacje musicali „Król Lew” i „Aida”, które otrzymały wiele nagród TONY®, przyniosły Eltonowi Johnowi dwie nagrody GRAMMY® za Najlepszy Album Musicalowy. Z kolei musical „Billy Elliot” nominowany był do rekordowej liczby aż piętnastu nagród TONY®, by ostatecznie otrzymać ich dziesięć – w tym za Najlepszy Musical.
W 1992 roku artysta założył Fundację Elton John AIDS, która jest dziś jedną z czołowych organizacji non-profit zajmujących się problematyką HIV/AIDS. W 1998 r. królowa Elżbieta II nadała Eltonowi Johnowi tytuł szlachecki i Order Imperium Brytyjskiego. W 2004 roku artysta otrzymał nagrodę Kennedy Center Honor za całokształt wkładu w amerykańską kulturę. W 2013 roku twórca został pierwszym laureatem prestiżowej nagrody BRITs Icon Award, a także – po siedmioletniej przerwie – wydał swój kolejny solowy album „The Diving Board”, który spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem. W 2016 roku ukazała się trzydziesta – i jak na razie ostatnia – płyta Eltona Johna pod tytułem „Wonderful Crazy Night”.
TWÓRCY
TIM RICE
Teksty piosenek Tim Rice związany jest z teatrem, muzyką i filmem od roku 1965, kiedy to poznał Andrew Lloyda Webbera – w owym czasie zaledwie aspirującego autora piosenek. Zamiast pisać piosenki rockowe i popowe (o czym marzył Rice), obaj panowie zwrócili się w stronę teatru muzycznego, który był pasją Webbera. Ich pierwszy wspólny musical zatytułowany „The Likes Of Us” opowiadający o życiu Thomasa Johna Barnardo, filantropa z czasów królowej Wiktorii, okazał się niewypałem. Znacznie większymi sukcesami były ich trzy kolejne współautorskie dzieła: „Józef i cudowny płaszcz snów w technikolorze”, „Jesus Christ Superstar” i „Evita”. Tim Rice współpracował również z innymi wybitnymi kompozytorami muzyki pop takimi jak: Elton John („Król Lew”, „Aida”), Alan Menken („Aladyn”, „Król David”, „Piękna i Bestia”) oraz Björn Ulvaeus i Benny Andersson („Szachy”). W roku 2013 w teatrze Shaftesbury Theatre na londyńskim West Endzie miał premierę musical „From Here to Eternity” („Stąd do wieczności”) z muzyką debiutującego Stuarta Braysona. Koproducentem tej inscenizacji był Lee Menzies, reżyserowała Tamara Harvey, a libretto napisał Bill Oakes. W roku 1973 Tim Rice stworzył własną drużynę krykieta, a w roku 2002 był prezesem Marylebone Cricket Club. W 2013 napisał złożony z 52 odcinków serial dźwiękowy „American Pie” dla BBC Radio 2 o muzyce i muzykach wszystkich stanów USA. Otrzymał wiele nagród – jak sam twierdzi głównie przez pomyłkę, albo po prostu za to, że we właściwym czasie był w odpowiednim miejscu.
LINDA WOOLVERTON Libretto
Linda Woolverton jest między innymi autorką scenariusza do filmu animowanego „Piękna i Bestia” (nagroda Złotego Globu – Golden Globe, nominacja do Nagrody Akademii® za Najlepszy Film) oraz do filmów „Alicja w krainie czarów” i „Czarownica”; współautorką scenariuszy do filmów „Niezwykła podróż”, „Król Lew”, autorką libretta do musicalu „Piękna i Bestia” (nominacja do nagrody TONY® za Najlepsze Libretto, nagroda Oliver za Najlepszy Nowy Musical w 1998 roku) oraz współautorką libretta do musicalu Eltona Johna i Tima Rice’a „Aida”. Napisała również dwie powieści dla młodzieży „Star-Wind” i „Running Before The Wind”. Linda Woolverton studiowała sztuki teatralne w California State University Long Beach i California State University Fullerton. Mieszka w Los Angeles z mężem i córką.
ROBERT FALLS Libretto
Robert Falls to reżyser przedstawień „Zmierzch długiego dnia” (trzy nagrody TONY® w roku 2003, w tym za Najlepsze Wznowienie) oraz „Śmierć komiwojażera” (nagroda TONY® za Najlepszą Reżyserię w 1999 roku). Na Broadwayu wyreżyserował również m.in. nagrodzony Nagrodą Pulitzera spektakl „The Young Man From Atlanta”, oraz „The Speed of Darkness”, „The Rose Tatoo” i „The Night of Iguana”. Odpowiadał także za reżyserię sztuki Erica Bogosiana „Suburbia” w Lincoln Center. Pracował w Manhattan Theatre Club i Joseph Papp Public Theater. Jako dyrektor artystyczny Goodman Theatre w Chicago, wyreżyserował wiele spektakli w tym „Book of the Night”, „Riverwiev” i wznowienie „Pal Joey”, do którego napisał nowy scenariusz. Reżyserował także przedstawienia operowe w Chicago Lyric Opera, Metropolitan Opera, Houston Grand Opera i Grand Théâtre de Geneve. Robert Falls był reżyserem premiery musicalu Eltona Johna i Tima Rice’a „Aida” na nowojorskim Broadwayu.
DAVID HENRY HWANG Libretto
David Henry Hwang za swoją debiutancką sztukę „M. Butterfly” wystawioną na Broadwayu w roku 1988 otrzymał nagrody TONY®, Drama Desk, Outer Critics i Nagrodę Johna Gassnera. Tekst ten był również wyróżniony nominacją do Nagrody Pulitzera. W roku 1998 za sztukę „Golden Child” otrzymał nominację do nagrody TONY®, a w 1997 nagrodę Obie Award. Za stworzone przez siebie nowe libretto do musicalu Rodgersa & Hammersteina „Flower Drum Song” otrzymał w 2003 roku trzecią w swojej karierze nominację do Nagrody TONY®. Hwang jest również współautorem libretta do musicalu Eltona Johna i Tima Rice’a „Aida”. Inne sztuki Hwanga to „FOB” (Nagroda Obie Award w 1981), „The Dance and the Railroad”, „Family Devotion”, „The Sound of A Voice”, „Bondage”, „Kung Fu”, „Cane and Abel”. Napisał również trzy libretta operowe dla kompozytora Philipa Glassa: „1000 Airplanes on the Roof”, „The Voyage” i „The Sound of A Voice” oraz libretta „The Silver River”, „Dream of the Red Chamber” (muzyka Bright Sheng) i „Ainadamar” (muzyka Osvaldo Glijov). Jest też autorem scenariuszy do filmów „M.Butterfly”, „Golden Gate” i „Possession” (współautor). Jest również współautorem piosenki Prince’a „Solo”. Jego najnowsza sztuka „Soft Power” miała premierę w roku 2018. Hwang jest także członkiem Dramatists Guild Council.
Biografie twórców musicalu „Aida” na podstawie mtishows.eu
Wojciech Kępczyński, reżyser:
„Aida” Eltona Johna i Tima Rice’a to już dziewiętnasta premiera na Dużej Scenie Teatru Muzycznego ROMA, a ja znowu powtarzam „nie zrobimy tej premiery”. Współpracownicy się ze mnie śmieją, bo jednak jakoś zawsze nam się udaje. Mamy jeszcze trochę czasu, choć nie tak dużo, bo premiera już 26 października. Jestem zafascynowany tym tytułem nie tylko dzięki fantastycznej muzyce Eltona Johna, ale też ze względu na emocje, jakie tu dominują przez cały czas. I nieważne, że rzecz dzieje się w starożytnym Egipcie. Taka historia mogłaby się wydarzyć wszędzie, w każdym czasie.
Michał Wojnarowski, autor przekładu:
Widziałem ten spektakl na Broadwayu wiosną 2001 i wtedy nawet przez myśl mi nie przeszło, że prawie 20 lat później będę miał okazję tłumaczyć te znakomite teksty Tima Rice’a. To geniusz teatru muzycznego, autor słów piosenek do takich przebojowych tytułów jak „Król Lew”, „Evita” czy „Jesus Christ Superstar”. Pokazujemy ten musical w wersji non-replica, czyli jest to autorska, reżyserska wizja spektaklu, ale elementy jak choćby scenografia, kostiumy i oczywiście przekład musiały być akceptowane przez Disney Theatrical Productions, producenta wersji oryginalnej.
Agnieszka Brańska, choreograf:
Tytuł „Aida” do tej pory kojarzył mi się przede wszystkim z operą Giuseppe Verdiego – mimo że obejrzałam ten musical na Broadwayu. Oczywiście poza fabułą nie ma on nic wspólnego z dziełem Verdiego, a zróżnicowana popowa muzyka Eltona Johna dyktuje kompletnie inną estetykę ruchu. Ta różnorodność w połączeniu z egzotycznym umiejscowieniem akcji inspiruje choreografa do korzystania z szerokiego wachlarza środków wyrazu i technik tanecznych.
Jakub Lubowicz, dyrygent, kierownik muzyczny:
Muzyka Eltona Johna odzwierciedla jego bardzo charakterystyczny indywidualny styl pop. Ale w musicalu „Aida” usłyszymy również elementy reggae, gospelu, rocka i muzyki etnicznej. Warto tu przypomnieć, że album płytowy z obsadą z Broadwayu w 2000 roku otrzymał nagrodę Grammy Award. W naszej inscenizacji, tak jak zawsze, oprócz śpiewających aktorów, usłyszymy też grającą na żywo orkiestrę.
Sebastian Gonciarz, II reżyser:
Bardzo mi się podoba, jak toczy się cała fabuła tego musicalu, zresztą fenomenalnie napisana i jak powiązane są ze sobą poszczególne sceny i jak się przenikają. To przenikanie postaramy się oddać bardzo płynnymi zmianami dekoracji. Istotą tego przedstawienia są uczucia budowane nie tylko muzyką, ale także dialogami i narastające do samego końca, do dramatycznej kulminacji.
REALIZATORZY O MUSICALU
Mariusz Napierała, scenografia:
Inspiracją do stworzenia projektu scenografii musicalu AIDA był dla mnie piasek pustynny i formy, które tworzy w naturze. Zachwyciłem się reliefami tworzonymi przez ruch piaskowych wydm powodowany wiatrem. Zdałem sobie sprawę, że żywioł pustyni, może stać się doskonałym semantycznie fundamentem, na którym da się budować ponad fabułą ciągi wymownych i poetyckich skojarzeń. Wiążą one w nieco liryczny sposób wątki libretta, ukazując ponadczasową prawdę o potędze uczuć. W scenografii zderzyłem formy pustynne z prostymi choć monumentalnymi blokowymi kompozycjami luźno nawiązując do architektury starożytnego Egiptu, która niezmiennie fascynuje, ale i napawa tajemniczym respektem. Na tym tle opowieść o uczuciach staje się niespodziewanie kameralna i koncentruje uwagę na relacjach między bohaterami dramatu. Stylistyka dekoracji i rekwizytów jest celowo bardzo luźno związana z historycznymi artefaktami, choć w procesie projektowym wiele czasu zajęło mi studiowanie historii starożytnego Egiptu – jest swoistym uproszeniem mającym na celu przybliżenie optyczne emocji, które na jej tle powinny dla widza brzmieć autentycznie bez cienia dydaktycznego koturnu.
Dorota Kołodyńska, kostiumy:
Inspirują mnie zarówno sztuka i autentyczne pozostałości kultury materialnej starożytnego Egiptu, jak i świat współczesnej mody i kreatorów „haute couture” czy popkultury. W moich kostiumach ogromnie ważną rolę będą odgrywać tkaniny – twórczo przekształcane i poddawane procesom kreacyjnego, eksperymentalnego przetwarzania. Różnorodne sploty będą motywem przewodnim poszczególnych postaci czy grup, na przykład prosty splot lnianych sukni Aidy czy wyraziste siatki w mundurach Radamesa. Poszukuję również tkanin, których faktura i kolor kojarzyć się będzie z efektami przesuwającego się piasku. Przy wszystkich tych założeniach formy kostiumów muszą oczywiście być wygodne i umożliwiać artystom ruch, taniec i śpiew.
CIEKAWOSTKI
- Musical „Aida” został dotąd przetłumaczony na 16 języków, wliczając w to wersję polską, a pokazywany był już w ponad 20 krajach na całym świecie.
- Światowa prapremiera musicalu „Aida” odbyła się w Atlancie w roku 1998, później wystawiono go jeszcze w Chicago i ostatecznie w 2000 roku na Broadwayu.
- Pierwotny tytuł musicalu brzmiał „Elaborate Lives: The Legend of Aida”.
- W 1999 roku wydany został tzw. „Concept Album” z piosenkami z musicalu wykonywanymi przez Eltona Johna i takie gwiazdy jak: Tina Turner, Sting, Lenny Kravitz, Spice Girls, Janet Jackson, LeAnn Rimes. W nagraniu albumu wzięły też udział dwie aktorki, które występowały w musicalu „Aida” od prapremiery w Atlancie: Heather Headley (Aida) i Sherie René Scott (Amneris).
- Broadwayowska wersja otrzymała cztery nagrody TONY® – najważniejsze amerykańskie nagrody teatralne – oraz nagrodę Drama Desk Award, a album z muzyką ze spektaklu – nagrodę GRAMMY®.
- Do castingów, które na scenie przy ulicy Nowogrodzkiej odbyły się w marcu i kwietniu 2019 roku, przystąpiło ponad 500 aktorów, wokalistów i tancerzy. Przesłuchania w trzech etapach trwały łącznie 10 dni, ostatecznie do obsady zaproszono 44 artystów.
- Do polskiej wersji spektaklu uszyto około 250 kostiumów, wszystkie elementy scenografii ważą ok. 6,5 tony, a przy produkcji pracowało ponad 200 osób.
- Dla Jana Bzdawki (Dżoser) jest to już trzynasty tytuł na Dużej Scenie TM ROMA, w którym bierze udział, dla Wojciecha Paszkowskiego (Faraon) – jedenasty, a dla Krzysztofa Cybińskiego (Amonastro) - dziesiąty. Ci trzej artyści są pod tym względem rekordzistami w zespole.
- Polska inscenizacja musicalu „Aida” jest wersją non-replica, czyli wersją autorską, która nie powtarza pomysłów wykorzystanych w oryginalnej wersji na Broadwayu. Osoby realizatorów, kostiumy i dekoracje musiały jednak zostać zaakceptowane przez przedstawicieli Disney Theatrical Productions – producenta oryginalnego spektaklu.
TEATR MUZYCZNY ROMA
Polski Broadway Teatr Muzyczny ROMA, którego dyrektorem od roku 1998 jest Wojciech Kępczyński, przedstawia światową klasykę musicalową w postaci autorskich inscenizacji non-replica. Wystawiane tu były także polskie musicale „Piotruś Pan”, „Akademia Pana Kleksa” i „Piloci”. Jest to jedyny teatr w kraju, który pracuje w oparciu o system przyjęty na nowojorskim Broadwayu czy londyńskim West Endzie: na Dużej Scenie siedem razy w tygodniu grany jest tylko jeden tytuł, aż do zejścia z afisza. Popularność przedstawianych tu tytułów niezmiennie utrzymuje się na wysokim poziomie. Musicale „Upiór w operze” (2008-2010, 572 przedstawienia – później jeszcze ponad 150 spektakli tej wersji na scenie Opery i Filharmonii Podlaskiej) i „Mamma Mia!” (2015-2017, 562 przedstawienia) miały w Teatrze Muzycznym ROMA ponad pół miliona widzów każdy, z kolei musical „Piloci” (2017-2019, 427 przedstawień) obejrzało ponad 400 000 osób. To właśnie te trzy tytuły były najdłużej grane w historii sceny przy ulicy Nowogrodzkiej. W Teatrze Muzycznym ROMA od 2009 roku istnieje też scena kameralna na 150 miejsc, nazwana Novą Sceną. Jej repertuar kształtują bardzo popularne przedstawienia muzyczne dla dzieci („Przypadki Robinsona Crusoe”, „Księga dżungli”, „Alicja w krainie czarów”, „Adonis ma gościa”, „Mały książę”), musicale i spektakle muzyczne dla dorosłej widowni („Once”, „Tuwim dla dorosłych”, „Nowy Jork. Prohibicja”) oraz cykl koncertowy „Dobry Wieczór Jazz” pod patronatem Krzysztofa Herdzina, prezentujący to, co najlepsze na światowej i polskiej scenie jazzowej.
Teatr Muzyczny ROMA wydaje również płyty z piosenkami ze spektakli oraz książki i materiały edukacyjne, obejmuje również patronatem profesjonalne szkoły musicalowe, włączając się tym samym w misję edukacyjną.
Reżyseria................................................ Wojciech Kępczyński
II reżyser................................................. Sebastian Gonciarz
Przekład................................................ Michał Wojnarowski
Kierownictwo muzyczne, dyrygent............... Jakub Lubowicz
Współpraca reżyserska....................... Ewa Konstancja Bułhak
Choreografia, asystent reżysera.............. Agnieszka Brańska
Scenografia...............................................Mariusz Napierała
Kostiumy.................................................. Dorota Kołodyńska
Reżyseria światła................................................... Marc Heinz
Reżyseria dźwięku............... Paweł Kacprzycki, Jan Kluszewski
Fryzury................................................................. Jaga Hupało
Charakteryzacja....................................... Sergiusz Osmański
Projekcje multimedialne...................................... Adam Keller
Kierownictwo techniczne...................................... Anna Waś
Kierownictwo produkcji........................ Alina Różankiewicz
Nadzór produkcji..................................................... Ewa Bara
Asystent kierownika muzycznego..................... Piotr Skórka
Przygotowanie wokalne, II dyrygent............. Lena Zuchniak
Przygotowanie wokalne................................ Jacek Kotlarski
Dyrygent gościnny................................... Krzysztof Herdzin
Współpraca choreograficzna,
współpraca przy przekładzie................. Wojciech Kępczyński
Asystent scenografa................................. Monika Ostrowska
Współpraca kostiumologiczna................. Arek Chrustowski
Projekty i wykonanie nakryć głowy................. Joanna Denier
Asystent reżysera światła......... Jasper Nijholt, Jordy Veenstra
Choreografia walk.............................. Przemysław Wyszyński
Militaria.................................................... Piotr Czeczotka
Programowanie i realizacja
światła oraz multimediów............................. Michał Mardas
Programowanie i obsługa systemu VA........ Michał Małczak
Programowanie i obsługa systemu D3...... Jarosław Pacewicz
Obsługa systemu D3................................. Magdalena Babicka
Asystentka.................................................. Ewelina Kulawiuk
Inspicjenci.................... Tomasz Narloch, Magdalena Babicka
OBSADA
AIDA
Natalia Piotrowska-Paciorek, Anastazja Simińska,Basia Gąsienica Giewont
RADAMES
Marcin Franc, Janek Traczyk, Paweł Mielewczyk
AMNERIS
Zofia Nowakowska, Agnieszka Przekupień, Monika Rygasiewicz
DŻOSER
Jan Bzdawka, Janusz Kruciński,
MEREB
Piotr Janusz, Michał Piprowski,
NEHEBKA
Katarzyna Kanabus, M a r i a J u ź w i n
FARAON
Wojciech Machnicki, Wojciech Paszkowski
AMONASTRO
Krzysztof Cybiński, Przemysław Redkowski
ZESPÓŁ WOKALNY
Agata Bieńkowska, Klaudia Buczniewska, Basia Gąsienica Giewont, Maria Juźwin, Patrycja Mizerska, Monika Rygasiewicz, Paweł Draszba, Kamil Frątczak, Jeremiasz Gzyl, Paweł Mielewczyk, Michał Piprowski, Andrzej Skorupa
ZESPÓŁ TANECZNY
Anna Andrzejewska, Elżbieta Pruszko, Joanna Sikorska, Sara Sobieraj, Paulina Wojtkowska, Mariusz Bocianowski, (asystent choreografa, dance captain), Dariusz Bujnowski, Maciej Kuchta, Jan Madej, Marcin Olszewski
SWINGI WOKALNE
Małgorzata Kampa, Anna Maria Wicka, Krzysztof Bartłomiejczyk, Robert Kampa
SWINGI TANECZNE
Aleksandra Krajewska, Justyna Ostach, Mateusz Sobczak, Bartosz Wójcik